Karbon yakalama, kullanma ve depolama, büyük fabrikalar ve enerji santralleri tarafından üretilen karbondioksitin atmosfere ulaşmasını ve küresel ısınmaya katkı sağlanmasını engelleyebilen farklı teknolojiler zincirini ifade etmektedir.
İnsan faaliyetleri etkisi ile küresel ısınma üzerindeki etkiler günden güne artmaktadır. Küresel ısınmanın ana nedeni ise fosil yakıtlarının yanması sonucu atmosfere salınan karbondioksit gazlarının sürekli artan tüketimidir. Bu küresel ısınmayı önlemek ve atmosferdeki karbondioksit miktarını azaltmak için;
- Enerji tasarrufu ve enerji verimliliğinin sağlanması,
- Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı,
- Açığa çıkan CO² gazının tutulması ve depolanması,
gibi birçok seçenek uygulanabilir. Enerji emisyonları üretmek amacıyla fosil yakıtlarının kullanımından kaynaklanan sera gazı, küresel ısınmaya ve iklim değişikliğine neden olur. Küresel iklim değişikliğini kontrol altına alabilmek adına karbon emisyonlarının yakalanması ve depolanması için araştırmalar yapılmaktadır. Karbondioksiti yakalayıp depolamak ve muhafaza etmek mümkündür. Bu sayede sera gazı emisyonlarının ve küresel iklim değişikliğinin azaltılabilir veya yavaşlatılabilir. Karbondioksitin yeraltında depolanması yeni bir uygulama olmayıp birçok ülkede uygulanmaktadır.
Karbon Yakalama İşlemi
Karbon yakalama ve depolama metotlarını üç başlık altında inceleyebiliriz:
- Yakma öncesi yakalama
- Oksi-yakıt yakma tutumu
- Yakma sonrası yakalama
Karbondioksitin Jeolojik Depolanması
Karbon yakalama ve depolama teknolojisinin temel aşamalarından biri karbondioksitin jeolojik depolanmasıdır. Karbondioksitin depolanması için en uygun seçeneklerden biri rezervuar özellikleri iyi tanımlanmış ve ekonomik ömrü tamamlanmış doğal gaz ve petrol rezervleridir. Bunun yanında derin akiferler ve gözenekli ve geçirgenliğe sahip kayaçlar da karbondioksitin depolanması için seçenek olabilir.
Karbondioksit Depolanması İçin Kullanılan Yöntemler
- Petrol kuyularında üretim verimini artırma
- Doğalgaz kuyularında üretim verimini artırma
- Tükenmiş petrol ve doğalgaz kuyuları
- Tuz oluşumlarına depolama
- Kömür yataklarında metan çıkışının artırılması
- Okyanuslara depolama
Karbondioksit suda çözündüğü için okyanuslara depolanabilmektedir fakat bu durumun deniz canlılarına zarar verebilmesi de ihtimal dahilindedir.
Karbon Tutma
Karbon tutma kavramı, baca gazından karbondioksitin ayrılması, sıkıştırılması, kurutulması, taşınmaya ve depolanmaya hazır hale getirilmesi işlemlerini kapsamaktadır. Bu kavramın amacı, depolama alanına kolaylıkla taşınabilen, yüksek basınçta konsantre bir karbondioksit akışı üretmektir. Aynı zamanda karbon tutma, fosil yakıt endüstrisinin ömrünü uzatmak için de kullanılabilmektedir.
Yakalanan Karbondioksit Nasıl Taşınabilir?
Yakalanan karbondioksitin taşınması ve depolanması için saflaştırılmalı ve sıkıştırılmalıdır. Karbondioksit iki farklı şekilde taşınmaktadır:
- Borularla taşıma
- Tankerlerle taşıma
Borularla taşıma, tankerler ile taşımaya oranla daha çok tercih edilmektedir. Bu iki yöntemde taşınacak mesafe ve miktar maliyeti etkileyen faktörlerdendir. Ayrıca karbondioksiti yakalamak çok fazla enerji gerektirdiği için elektriğin maliyetini de artırmaktadır.
Karbon Tutma Teknolojisi Nerelerde Kullanılıyor?
Karbon tutma teknolojisi Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Norveç ve Çin gibi birçok ülkede kullanılmaktadır.
Dilara Canbaz