1964 yılında Çin’de dünyaya gelen Jack Ma’ya ailesi doğduğunda Yun Ma adını verdiler. Bir abisi ve kız kardeşi bulunan Jack Ma, henüz 12 yaşında iken iyi seviyede İngilizce öğrenerek yaşadığı semte gelen yabancı turistlere İngilizce rehberlik yaptı. 9 yıl boyunca turist rehberliği yapan Yun Ma’ya takma adı olan Jack ismini de turistler verdi. İsminin söylenişi çok zor olduğu için turistler ona bu isimle seslenmeyi tercih ettiler.
Başarısızlıkları İlkokuldan Başladı!
Jack Ma, ilkokul sınavlarında 2 defa ve ortaokul sınavında ise 3 defa başarısız olmuştu. Üniversite sınavlarında da 2 kez başarısız olduktan sonra 3. denemesinde İngilizce Öğretmenliği bölümüne girmeyi başardı. Okuldaki başarısızlıkları iş hayatında da yakasını bırakmamıştı. Üniversiteye girmek için uğraştığı yıllarda 30 defa iş başvurusundan ret cevabı aldı. Sonrasında polis olmak için başvurdu. 5 kişinin başvurduğu pozisyona 4 kişi alınmıştı. Reddedilen yine her zamanki gibi Jack Ma oldu. KFC Çin pazarına girdiğinde iş 25 kişi iş başvurusunda bulundu. Jack Ma’da bunlardan biriydi. 24 kişi alınmıştı ve Jack Ma yine reddedilmişti. Hayatı boyunca 10 kez Harvard Üniversitesi’ne başvurdu. 10 defasında da reddedildi. Alibaba.com’u kurduktan sonra da çok sayıda Çinli banka, yatırımcı ona finansman yardımı yapmayı kabul etmemişlerdir. Tüm yaşadığı başarısızlıklara ve defalarca reddedilmesine rağmen yılmayan Jack Ma, bunu normal karşılamıştı. Davos Zirvesi’nde Charlie Rose’a verdiği röportajda, “Buna alışmamız lazım. O kadar da iyi değiliz. Bugün bile reddediliyoruz” diyecek kadar yılmayan bir kişiliğe sahiptir. Günümüzde bu yılmayışının ödülünü de almış durumda olduğu görülmektedir.
Peki, Jack Ma’nın bu başarısının arkasında ne var?
Turizm Ma’nın hayatını değiştirmişti. Dönemin Amerikan Başkanı Nixon’ın 1972 yılındaki Çin ziyareti esnasında Hangzhou’ya da uğramasıyla birlikte şehire turist akını oldu. O sırada çocuk yaşta olan ve İngilizce’ ye hayran olan Jack Ma’ nın şehirde İngilizce öğrenebileceği ne bir okul, ne de İngilizce bir ders kitabı yoktu. O da İngilizce öğrenmenin yolunu Hangzhou Hotele (Bugünkü Hangzhou Shangri La Hotel) gelen turistlere ücretsiz rehberlik yapmakta buldu. 9 yıl boyunca sabahları bu otele gidip, turistlere ücretsiz rehberlik yapıyor, karşılığında da onlar Ma’ya İngilizce öğretiyordu. Ma, bir röportajda “Otele gelen turistler hayatımı değiştirdiler. Çünkü 9 yıl boyunca bana anlattıkları şeyler okulda ve ailemden öğrendiklerimden çok farklıydı. Artık önemli bir alışkanlığım var. Her ne okur ya da duyarsam, aklımı kullanıyorum, en az 2 dakika üzerine düşünüyorum” diye söylemiştir. Turistler ona sadece vizyon değil isim bile vermişti. Tenis öğretmeni olan turist bir kadın ile mektup arkadaşı oldu. Yazışmaları esnasında turist kadın, isminin telaffuzunun zor olduğunu ve başka İngilizce bir ismi olup olmadığını sordu. Ma’ da yok, sen bana isim önermek ister misin diye sordu. Kadın da “Benim babamın da kocamın da adı Jack, sen de Jack olmak ister misin?” diye Ma’ya teklifte bulundu. O günden sonra adı Ma Youn yerine Jack Ma oldu.
İnternetle İlk Karşılaşması
Jack Ma, Amerika’ya ilk defa 1995 yılında seyahat etti. Burada ilk defa internetle tanışmış oldu. Arkadaşı “Bak bu internet” dediğinde ilk başta neden bahsettiğini anlamamıştı. Bunun üzerine arkadaşı bilgisayardan ne isterse aratabileceğini söyledi ama Ma bilgisayara dokunmaya çekindi. Çünkü bilgisayar Çin’de çok pahalıydı, dokunup bozarsam onu ödeyemezdim şeklinde düşünmüştü. Arkadaşı ısrar edince, “bira” diye arattı. Karşısına birçok ülkeden bira çıkıyor ama Çin’den çıkmıyordu. Sonra da “Çin” diye aratınca hiçbir şey çıkmadı. O zaman arkadaşlarına “Neden biz de Çin’in üzerinden birşey yapmıyoruz” diye söylendi. İlk başta İngilizce tercüme bürosu olarak hizmet veren bir web sitesi açtı. Gelen pozitif tepkiler üzerine bu işte ilerlemesi gerektiğini anladı.
Alibaba Markasının Hikayesi
Alibaba’yı kurmadan önce ona isim bulma süreci de yine bir Amerika seyahati esnasında şekillenmişti. İnternet global olduğundan dolayı herkesin bileceği global bir isim bulmalıyız diyen Jack Ma’nın aklına Alibaba ismi geldi. San Francisco’da öğle yemeği yediği restorandaki garsona Alibaba’ yı bilip bilmediğini sordu. Kız da “Tabiî ki. Açıl susam açıl” şeklinde çok iyi bildiğini belirtti. Yolda gördüğü 20 kadar kişiye de sordu ve hepsi 40 haramilerden ve Alibaba’dan haberdarlardı. O zaman doğru ismi bulduğuna karar vermişti. “Üstelik A ile başlıyordu, kim ne ararsa arasın ilk başta biz çıkacaktık” diye belirtti.
Şirket İlk Üç Yılda Hiç Para kazanmıyor
Bir gün bir restoranda yediği yemeğin ücretini ödeyeceği sırada garson hesabın ödendiğini ve bir not bırakıldığını söyledi. Notta: “Ben sizin platformunuzun kullanıcısıyım. Sizin sayenizde çok para kazanıyorum. Sizin de hiç para kazanmadığınızı biliyorum. Bu yüzden yemeğiniz benden” yazıyordu.
Hiçbir zaman pes etmeyen Jack Ma Alibaba’yı halka arz ettiğinde dünyanın en büyük halka arzı oldu. 2001 yılında Amerikalı yatırım şirketlerinden 5 milyon dolar istediğinde reddedilen Ma, bu halka arzda 21,8 milyar dolar gelir elde etti. Şuanda dünyanın en değerli ilk 10 şirketi arasında yer alan Alibaba 716 milyar dolar değere sahiptir. Jack Ma’nın apartmanında 18 kişi olarak başlayan ekip bugün 4 büyük kampüste 30 bin kişi olarak yoluna devam etmektedir. Siteye günde 100 milyondan fazla kişi alışveriş yapmak için girmektedir. Çin’de doğrudan ve dolaylı olmak üzere 14 milyon kişiye iş imkanı sağlamaktadır. Dünyanın en başarısız başarılısı olan Jack Ma şuanda 78.2 milyar dolarlık serveti ile Asya’nın en zengin adamıdır. Ayrıca Jack Ma Forbes dergisine kapak olan ilk Çinli iş adamıdır.
Jack Ma’nın ilham verici 4 sözü
1-) Başaracağız çünkü çok genciz ve asla, asla pes etmeyeceğiz.
2-) Başarısız olmam önemli değil. En azından başkalarına örnek olabilmişimdir. Ben başarısız olsam bile birisi mutlaka başaracaktır.
3-) Eğer ne yapmak istediğini bilen iyi bir takımsak, bizden biri onlardan on kişiyi yenebilir.
4-) Bugün acımasızdır. Yarın ise daha da acımasız. Yarından sonraki gün ise çok güzeldir.
Ali Akyol