Nepotizm Nedir?
Nepotizm kavramı kayırmacılık olarak ifade edilebilir. Talentlyft yazarlarına göre, özellikle işe alma sürecinde, akrabalara ve arkadaşlara, bu pozisyonlar için daha nitelikli olabilecek diğer kişilere bakılmaksızın ayrıcalıklı muamele yapılması anlamına gelir.
İş dünyasındaki nepotizm örnekleri, genellikle işlerini çocuklarına veya akrabalarına devreden başarılı iş insanlarında görülür. Bu tür durumlarda ayrımcılığa maruz kaldıklarını hissettikleri için diğer çalışanların moral ve bağlılık düzeyi düşer.
Nepotizm örneklerinin görüldüğü kurumsal ortamlarda, aslında geçerli olması gereken katı kurallar vardır. Kayırmacılığın önüne geçmek için temelde işe alınan kişide mevcut pozisyon için gereken kıdem, bilgi, deneyim ve resmî eğitim gibi kıstaslara bakılmalıdır.
Bir İş Ahlakı Problemi Olarak Nepotizm
İş ahlakı tanım olarak işlerin yürütülmesini yöneten ahlaki ilkeler anlamına gelir. İş ahlakı problemi, işyerinde ahlaki bir çatışmanın ortaya çıkmasını veya ahlaki standartlara meydan okunan bir durumu işaret eder.
Şirketlerin genel çalışmalarının birçok alanı ahlaki sorunlardan etkilenebilir. Her sorun farklı olsa da; ahlaki ikilemde doğru ve yanlış tercihler vardır. Bu anlamda ahlaki açıdan herhangi bir sorunla karşılaşıldığında alınan yanlış karar sonucu kişiler zarar görebilir. Bu zarar fiziksel rahatsızlık ya da duygusal sıkıntılar içerir. Bunun yanında ahlaki ikilemler yasal meseleler ile de ilgilenir ve ahlaki davranışlar, yasalara uymanın önemli bir göstergesidir.
Şirketler belirlenen ahlaki standartlara uyulmaması durumunda pazar paylarında ve kâr oranlarında kayıp yaşayabilirler. Bu anlamda şirketlerin itibarına, moraline veya üretimine zarar verecek davranışlar önemli cezalara ve malî kayıplara yol açabilir.
Şirketler ahlaki kurallar geliştirmenin bir parçası olarak potansiyel sorunlar da belirlemelidir. Çalışanlar güler yüzlü ve iyimser olmalıdır; saygılı olmaya özen göstermelidir; birbirlerine karşı anlayışlı davranmalıdır.
Dürüstlük, adalet ve tutarlılık ilkeleri işyeri itibarını korumak için önemlidir. Çalışanların bu ilkeleri benimseyerek işine kendilerini adaması, dakik ve motive olması üretkenliği artırmaktadır. Tüm bunların gerçekleşmesi için güven ortamını inşa etmek ise iş yerine düşmektedir.
Etik olmayan muhasebe işlemleri, sağlık ve güvenlik hizmeti aksaklıkları, teknoloji kullanımı, mahremiyetin ihlali, ayrımcılık ve her türlü taciz en temel iş ahlakı sorunlarıdır.
İş Hayatında Kayırmacılık Kavramı
Nepotizm iki açıdan ele alınabilir. İşi aile içinde tutmaya çalışmak mantıklı görülebilir ancak bu durum her zaman olumlu sonuç vermez.
Her şeyden önce kayırmacılık çalışanlar açısından; motivasyonun düşmesine, bağlılık seviyesinin azalmasına, ayrımcılık duygusunun hissedilmesine, kötü yönetim inancının geliştirilmesine ve olumsuz itibar yaratılmasına sebep olur.
Özellikle yüksek maaşlı ve prestijli sayılan işleri aileye veya akrabalara yaptırmak bu makamlara başka kimsenin ulaşamayacağı duygusunu yaratmaktadır. Bunun sonucunda çalışanlar aidiyet duygularını kaybederler. Farklı yerlerde zirveye çıkma ihtimallerini değerlendirmeye başlarlar.
Bir işi aile üyelerinin yönetmesi maddi kayıplara ve olumsuz itibar oluşmasına sebep olur. Bunu önlemenin yolları ise nepotizm karşıtı uygulamalar geliştirilmesi, işe alım sürecinin belli bir standarda oturtulması, şeffaf politikalar uygulanması ve eşit istihdam fırsatları kültürünün aşılanmasıdır.
Sonuç Olarak;
İş ahlakı her şirket için önemlidir. Çalışanları güvende tutar, şirketler arasındaki ticaretin ve etkileşimlerin dürüst ve adil kalmasına yardımcı olur. Genellikle daha iyi mal ve hizmet alınmasını sağlar.
Bir kuruluşun neyi savunacağını ve neyi temsil etmeyeceğini ayırt etmek her kuruluş için her zaman aynı değildir. Ancak temel etik yönergeleri bilmek, şirket yönetiminin önemli bir bileşenidir.
Pınar Ezgi Güngör