Yıllar içinde çalışma hayatında yaşanan değişim ve dönüşümün etkisiyle iş yapıları, iş tanımları ve meslekler çeşitlenmiştir. Meslekleri ayırt edebilmek için meslek grupları oluşturulmuş ve bu grupları nitelendirmek için de mavi yaka, beyaz yaka gibi terimler kullanılmaya başlanmıştır. Sürekli gelişen çalışma düzeninde oluşan yeni meslek grupları ve bu yeni terimler, içeriğinde farklı görev ve sorumlulukları barındırmaktadır.
Mavi Yaka Nedir?
Meslek gruplarının en temelinde mavi yakalılar vardır. Bu gruptaki mesleklerin sorumlulukları çalışma hayatının en temel yapısını oluşturmaktadır. Mavi yaka terimi; çalışma esnasında beden gücü ya da makine ve aletler vasıtasıyla görevlerini yerine getiren iş gücünü nitelendirmektedir. Bu tipteki işgücünün çalışma alanı ağırlıklı olarak inşaat, maden, imalat vb. alanlardır. Her ne kadar nitelik gerektirmeyen işlerde yer verildiği algısı bulunsa da yürütülen faaliyetler kapsamında gerekli alet ve makine kullanımında yine deneyim vasıtasıyla ya da işbaşı ve meslek eğitimleri ile yapılan işe nitelik kazandırıldığı söylenebilir. Mavi yaka denilmesinin sebebi genel olarak mavi gömlekler giyip, fabrikalarda çalışılmasıdır.
Beyaz Yaka Nedir?
Beyaz yaka terimi, ilk olarak büro ve idari işlere atıfta bulunmak için Amerikalı yazar Upton Sinclair tarafından söylenmiştir. Bu meslek grubu genellikle genel ofis çalışanlarını ve yönetimini ifade eder. Beyaz yakalılar işlerinde el emeği uygulamazlar. Masa başında çalışırlar ve bu grup için eğitim ve öğretim şarttır. Bu gruba; şirket yönetimi, avukatlar, muhasebeciler, finans ve sigorta işleri, danışmanlar, mimarlar ve bilgisayar programcıları gibi meslekler dâhildir. Çoğunlukla yönetici olarak daha önemli rollere ilerleme fırsatları vardır. Çalışma alanı bir ofise dayanır, ancak, bazı endüstriler hala sahada bir varlığa ihtiyaç duymaktadır. Çalışma saatleri nispeten yoğun ve belirsizdir. Bazen uzun saatler mesai yapmaları gerekmektedir. Beyaz yakalıların zaman içinde özel beceriler geliştirmeleri beklenir ve bu da onları şirketin büyümesi için giderek daha değerli entelektüel varlıklar haline getirir.
Mavi Yaka-Beyaz Yaka Karşılaştırılması
“Mavi yakalı” ve “beyaz yakalı” terimleri iş hayatında farklı imajları çağrıştırmaktadır. Aralarındaki en temel fark; beyaz yakalı işçiler, ağırlıklı hizmet sektöründe, masa başında çalışan ve fiziksel emekten kaçınan takım elbiseli işçilerdir. Mavi yakalılar ise el işi yapar veya bir imalat bölümünde çalışırlar. Beyaz yakalılar mavi yakalılardan daha fazla gelir elde etme eğilimindedir.
- Genellikle beyaz yakalı çalışan, mavi yakalı çalışandan daha kapsamlı bir eğitime sahiptir.
- Mavi yakalı çalışanlar; saatlik ücret karşılığında çalışabilir veya üretilen ya da monte edilen her ürün için ödeme alabilirler.
- Mavi yakalı işçi, çalışma saatlerinin ve gelecekteki işlerin güvenliğini sağlamak için bir sendikanın korumasına ihtiyaç duyabilir.
- Mavi yakalı çalışanın, işinin istikrarı konusunda daha fazla güvensizliği vardır. Beyaz yakalı çalışanın ise sahip olduğu pozisyon, iş belirli beceriler gerektirdiği için daha istikrarlı olabilir.
Mavi Yaka Yönetimi
Mavi yakalı emek sadece fiziksel olarak zor değil, aynı zamanda duygusal olarak da zorlayıcı olabilir. İşverenlerin, şirkete katkıda bulundukları zaman ve gösterdikleri çaba için maaş kontrolünün ötesinde takdirlerini göstermeleri önemlidir.
Mavi yakalı işler, en zorlu ve en tehlikeli çalışma ortamlarından bazılarına sahiptir. Şirketler, mavi yakalı çalışanların hem güvenliklerini sağlamalı hem de kendilerini değerli hissetmelerini sağlamak için kaliteli çalışma koşulları yaratmaya odaklanmalıdır.
Mavi yakalı çalışanlar genellikle üst yönetimin bulunduğu yerden ayrı olarak sahada çalışırlar. Saha çalışanları, işverenlerin sahip olamayacağı işlerin nasıl yürüdüğüne dair değerli görüşlere sahiptir. Çalışanlar karar alma sürecine dâhil edilmelidir. Ayrıca çalışanlar bakış açılarına değer verildiğini hissettiklerinde şirkete olan bağlılıkları artacaktır.
Sonuç
Mavi yakalı çalışanlar da beyaz yakalı çalışanlar da ekonominin gücü için eşit derecede önemlidir. Gelişen iş dünyasında yöneticiler, iki tür çalışanı da yönetmek için farklı beceriler kazanmalıdır.
Şirketler için üretim ekipleri ve ekipmanları çok değerli varlıklardır. Mavi yakalı çalışanların haklarını ve güvenliklerini gözeterek daha fazla katma değer sağlayabilirler.
Pınar Ezgi Güngör