Strateji nedir?
Stratejik yönetimi incelemeden önce strateji ve yönetim kelimelerinin ne olduğunu genel hatlarıyla bilmemiz gerekir. Strateji kelimesinin etimolojik kökeni Eski Yunancada “stratos” (ordu) ve “ago” (yönetmek, yön vermek) kelimelerinin bir araya getirilmesi ile oluşmuştur. Strateji kelimesinin bir diğer köken anlamı ise Latince “stratum” kelimesinden gelmektedir. “Stratum”; “yol, çizgi, nehir yatağı” anlamlarına gelmektedir. Strateji kelimesinin sözlük anlamı ise “bir amaca varmak için eylem birliği sağlama ve düzenleme sanatı” olarak ifade edilebilir. Strateji kavramı eski zamanlardan bu yana savunma alanında geniş olarak kullanılan bir kavram olmakla birlikte günümüzde yönetim alanında kullanılmaktadır.
Yönetim nedir?
Yönetim, toplumsal bir varlık olan insan ilişkilerine dayanır. Herkes kendi hayatının farklı alanında, bir nevi yöneticidir. Çünkü birden fazla kişi bir amaç için bir araya gelmiş ise uyumlu ve amaçları doğrultusunda ilerleyebilmeleri için bir yönetime ihtiyaç duyacaklardır. Kamu veya özel kuruluşlardaki yöneticiler de belli amaçlar için bu kurumun yönetimindedirler. Bu yönetim ne kadar başarılı bir biçimde gerçekleştirilebilirse, amaca da o kadar çabuk ulaşılacaktır. Bireyin kendi alanından, kurum yönetimine ve hatta toplumun yönetimi, belli bir beceriyi gerektirmektedir. Onun için yönetim, uzun zamandır bir bilimsel inceleme konusu olmuştur. Giderek artan rekabet ortamında amaçlara ulaşabilmek için etkili stratejiler geliştirilmeli, bunların planlanması, uygulanması ve kontrolü yapılmalıdır. Stratejik yönetim tüm bunları kapsayan bir süreçtir. Stratejik yönetim, günümüzdeki rekabet savaşları karşısında kurumların ve toplulukların ayakta kalabilmesi, faaliyetlerini devam ettirebilmesi ve büyümesi için bir zorunluluktur.
Stratejik Yönetim nedir?
Globalleşme ve bunun getirdiği rekabet olgusu daha stratejik düşünmeyi ve stratejik davranmayı önemli kılmıştır. Önceden stratejik yönetim daha ziyade özel sektör alanında sadece çok uluslu şirketler, holdingler ve büyük şirketler tarafından bilinir ve uygulanırken, bugün çok sayıda kurum stratejik yönetimi araç olarak kullanmaktadırlar.
Stratejik yönetimin en önemli özelliği, kurumların hem kendilerini hem de dış çevreyi tanıma zorunluluğunu kılmasıdır. Kendi iç yapısını, sistem ve süreçlerini tanımayan bir kurumun başarıya ulaşması mümkün değildir. Aynı şekilde rakiplerin tanınması ve analiz edilmesi de dış çevrenin tanınması ile mümkün olacaktır. Kurumlar İç ve dış analizlerini yaptıktan sonra vizyon ve misyonunu belirleyip ardından alacağı aksiyonlarını belirlemelidir. Tüm bu süreçlerin sonunda doğru bir strateji belirleyebilecektir.
- Vizyon: Geleceğe yönelik gerçekleştirilebilir amaç ve hedefleri ifade etmektedir. Bir başka ifadeyle, vizyon, organizasyonun ulaşmak istediği geleceğin bir resmidir.
- Misyon: Gelecekte ulaşılması istenen vizyona yönelik görev ve kararlılık ifadesidir. Misyon, organizasyon açısından “biz niçin varız?” sorusunun yanıtıdır.
- Strateji: Geleceğe nasıl ve hangi yollardan ulaşılacağını gösteren genel bir planlamadır.
- Aksiyon: Belirlenen stratejiler çerçevesinde izlenecek yollardır.
Stratejik düşünebilmek, stratejik yönetimi başarıyla uygulayabilmek için liderlik büyük derecede önem taşımaktadır. Vizyonu ve misyonu olmayan bir liderin stratejik düşünebilme yeteneği de sınırlıdır. Liderin sahip olduğu yönetme ve topluluğu amaçlar yolunda harekete geçirebilme kabiliyeti ile birlikte uygulanacak doğru stratejiler hedefe daha kolay ulaşılacağını göstermektedir. Globalleşme ve bunun getirdiği rekabet ortamında başarıya ulaşmanın yöneticilerin liderlik ve stratejik yönetimlerinin iyi bir şekilde uygulanması ile gerçekleşeceği artık aşikardır.
Kurumlar vizyon ve misyonun tüm çalışanlar tarafından benimsenmesi ve kabul edilmesi büyük önem taşımaktadır. Amaç ve hedeflerin doğru şekilde bilinip sindirilmesi yapılacak faaliyetler için de sağlam bir zemin oluşturacaktır. Vizyon ve misyon belirlenmesi başarı için yeterli değildir. Ayrıca, amaca ulaşmak için stratejiler ve aksiyon planları oluşturulmalıdır. Stratejik yönetimde en önemli aşama SWOT analizi yapılmasıdır. SWOT analizi ile kurumun iç ve dış durum analizi yapılır. İlk olarak potansiyel içsel güçlü ve zayıf yönler tespit edilir. Daha sonra dışsal fırsatlar ve tehlikeler belirlenir.
Stratejik Yönetim Yaklaşımları
Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde stratejik yönetimi şu şekilde tanımlamak mümkündür: Stratejik yönetim, bir kurumun, topluluğun ya da organizasyonun amaçlarına ulaşabilmesi için etkili stratejiler geliştirmesini, bunların planlanmasını, uygulanmasını ve kontrolünü ifade eder. Bir başka ifadeyle, stratejik yönetim, yoğun bir rekabetle yüz yüze bulunan şirketlerin rakipleri ile yarışabilmeleri için ne yapmaları, ne tür stratejiler izlemeleri gerektiğini inceleyen bir araştırma alanıdır. Her geçen gün giderek yoğunlaşan rekabet ortamında stratejik yönetimin önemini kavrayan ve bunu uygulamakta kararlı olanların başarı düzeylerinin artacağına şüphe yoktur.
Çinli savaşçı ve filozof SUN TZU’ nun savaş sanatı eserinde strateji ile ilgili dediği gibi, ‘’ Başkasını ve kendini bilirsen sen, yüz kere savaşsan da tehlikeye düşmezsin; başkasını bilmeyip, kendini bilirsen bir kazanır bir kaybedersin; ne kendini ne de başkasını bilirsen, girdiğin her savaşta tehlikedesin demektir.”
Selin Akbaş