Yönetim psikolojisi; bir örgütün temel yapıtaşı olan insanın psikolojisini ve davranışlarını bilimsel bir perspektifte inceler. İş ortamında insan davranışını etkileyen faktörler derinlemesine gözlenerek, iş yerinde çalışanların güdülenmesi ve daha verimli bir çalışma ortamına sahip olunması esas alınır. Yönetim psikolojisi, disiplinler arası bir yaklaşım olarak karşımıza çıkmaktadır. Sosyoloji, Antropoloji, Sosyal Psikoloji gibi diğer alanlarla iç içedir.
Yönetim psikolojisi insan odaklı çalışmaları ön planda tutan bir dilim dalıdır. Başarıya ulaşmak ve bunu sürdürmek isteyen her örgüt, içerisinde barındırdığı çalışanların psikolojisine, kişiler arası davranışlarına yakın bir gözle bakmalıdır.
Örgüt içi verimliliğinin artırılması, güçlü bir çalışan profilinin oluşturulması ve iş ortamı içerisinde insan psikolojisinin başarılı yönetilebilmesi kısmı oldukça kritiktir. Yöneticiler; çalışanların motivasyonunu yüksek tutmalı ve grup dinamiğini ön plana çıkarmalıdır.
Yönetimin büyük bir kısmı davranış bilimleri odaklı yani temelinde psikolojiye dayanmaktadır. Bu alanda önde gelen bilimciler insan davranışını olumlu yönde etkileyecek, başarılı bir grup sinerjisi yaratıp çalışanları üretken kılacak koşulları tespit etmekten sorumludurlar.
Çalışma Psikolojisinin Kapsamı ve Özellikleri
Çalışma psikolojisi; çalışma hayatındaki bireyin davranış, duygu ve düşünce yapısını anlamaya yönelik araştırmalara odaklanan bir bilim dalı olarak tanımlanabilir. Çalışma yaşamındaki dönüşümlere ve gelişimlere ayak uydurmayı hedefleyen Çalışma Psikolojisi bilimi günden güne ele aldığı konuları genişletmektedir. Çalışma Psikolojisi disiplini ile diğer bilim dalları arasında dikkat çeken bir ilişki vardır. Sosyoloji, Psikoloji ve Sosyal Antropoloji ile yakından bağlantısı bulunan bu bilim dalı; çalışma süreçleri ve iş yerinde insan psikolojisinin uğradığı değişimler ile birlikte alanını genişletme eğilimindedir.
Çalışma psikolojisi temelde 3 farklı değişkene odaklanmaktadır.
Bunlar:
- Çalışan,
- Örgüt,
- Yapılan İş.
İlk Olarak; örgüt yapısı ve örgütün hedefleri, liderlik, yönetim şekli ve benzeri konular bu alanın üzerinde yoğunlaştığı temel kavramlardır. Örgüte değer katan ve şirketin yapı taşlarından sayılan çalışanların psikolojisi, duygu ve düşünceleri çalışma psikolojisinin üzerine eğilmeyi görev bildiği konuların başında gelir. Yine aynı şekilde bireyi etkileyen eğitim, kariyer yönetimi, takım çalışması, insan kaynakları yönetimi, performans değerlendirme vb. kavramlar bu bilim dalının en temel konu başlıkları arasında yer alır. Bir çalışanın iş ortamındaki genel refah seviyesiyle örgütün hedeflerine ulaşma hızı doğru orantılıdır diyebiliriz. Bu nedenle çalışanın mutluluğu ve performansı göz önünde bulundurularak işletme amaçlarına ulaşmaya çalışılmalıdır. Çalışma Psikolojisinde önemli olan bir diğer konu ise yapılan işin kendisidir. İş yapış şekilleri, işin tasarımı, iş analizi gibi kavramlar ön plana çıkmaktadır. Çalışanın yaptığı iş ile kendini bağdaştırması, işten somut çıktılar elde etmesi ve günün sonunda başarılarının takdir edilmesiyle beraber çalışan örgüte kattığı değerin bilincinde olacaktır. Böylelikle çalışan yüksek bir performans sergilerken işletme de hedeflerine bir adım daha yaklaşmış olacaktır.
Sonuç olarak;
Bu bilim dalına göre en nihai amaç çalışanların yaptıkları işten mutlu olmasını, iş ortamında refahlarının yüksek olmasını sağlamaya çalışmaktır. İşletmeler ancak bu sayede başarıya ulaşabileceklerdir. Çalışma Psikolojisinde bir diğer önemli unsur ise ilk etapta çalışan – işveren ilişkisini başarılı bir şekilde yönetmektir. Çatışma potansiyeli olan bu tip ilişkilerde kriz yönetimini üstlenmek yine aynı şekilde bu bilim doğrultusunda çalışmalar yürüten kişilerin sorumluluğundadır. Çalışma ilişkilerini ve çalışma yaşamını yakından inceleyen bu disiplin; iş hayatındaki dönüşümlerle birlikte kapsamını genişletmekte ve günden güne çeşitli sektörlerde kendine yer edinmektedir.
Personel Psikolojisine Bakış
Çalışma Psikolojisinin farklı alanlarla ilişkide olan bir bilim dalı olduğundan söz etmiştik. Buna benzer olarak bu alanın çeşitli disiplinler ile eş anlamlı bir şekilde kullanılabileceğini söyleyen araştırmacılar bulunmaktadır. Özetle; Çalışma Psikolojisi temelde belirli konulara odaklanmasına rağmen diğer bilim dalları ile yakın çalışmalarda bulunarak alanını genişletme eğilimindedir. Psikoloji bilimi içerisindeki farklı bakış açılarıyla birlikte, çalışan psikolojisi, çalışma ortamları vb. alanların üzerine eğilen çeşitli disiplinler ortaya çıkmıştır. Mühendislik psikolojisi, endüstri psikolojisi, personel psikolojisi, örgüt psikolojisi ise bu alt bilim dallarından yalnızca bazılarıdır. Çalışma yaşamını merkeze alan ve çalışan psikolojisine odaklanan tüm bu yaklaşımlar benzer konulara değiniyor olsalar da, her biri sadece Çalışma Psikolojisi ile kesişim gösteren farklı bilim dallarıdır.
Nilda Şimşek
